លោក ស ម៉ូ​រី៖ «បើសិន​បាត់បង់​ព្រៃ​ឡង់​ទៅ ​នឹង​បាត់​ជីវៈ​ចម្រុះ ធ្វើ​ឱ្យ​បាត់បង់​ដល់​ជម្រក​សត្វព្រៃ​ជាង១០០ប្រភេទ​នៅក្នុង​ព្រៃ​ឡង់។ ខ្ញុំ​គិតថា ការបាត់បង់​ព្រៃ​នឹង​ប៉ះពាល់​ទី​ជម្រាល​ហើយនិង​ការ​ផ្គត់ផ្គង់​ទឹកស្ទឹង​ជី​និ​តនិង​ស្ទឹងសែន ដែល​ស្ទឹង​ទាំងពីរ​ដើរតួ​នាទី​សំខាន់​ក្នុង​ផ្គត់ផ្គង់​ទឹក​ក្នុង​អាងទន្លេ​សាប។

ទិវាបរិស្ថានពិភពលោកដែលជាគំនិតផ្តួចផ្តើមមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីបរិស្ថានជារៀងរាល់ឆ្នាំនឹងត្រូវបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី ៥ ខែមិថុនា។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅថ្ងៃទី ៥ ខែមិថុនាបណ្តាប្រទេសនៅជុំវិញពិភពលោកប្រារព្ធទិវាបរិស្ថានពិភពលោកដែលជាគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីបរិស្ថាន។ ប្រទេសខ្លះបានចាប់ផ្តើមប្រារព្ធទិវានេះចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៤ ខណៈដែលប្រទេសកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ១៩៩៦ បន្ទាប់ពីមានអនុក្រឹត្យដែលចេញដោយរដ្ឋាភិបាល។ ឆ្នាំនេះក្រសួងបរិស្ថានគ្រោងនឹងប្រារព្ធទិវានេះនៅក្រុងប៉ោយប៉ែតខេត្តបន្ទាយមានជ័យនៅថ្ងៃនេះក្រោមប្រធានបទ“ រួមគ្នាការពារការបំពុលបរិយាកាស” ។ ព្រឹត្តិការណ៍នៅឆ្នាំនេះផ្តោតសំខាន់លើការការពារនិងកាត់បន្ថយការបំពុលបរិយាកាសដែលបណ្តាលមកពីការដុតសំរាមប្រេងឥន្ធនៈផូស៊ីលឬព្រៃដែលកំពុងឆេះ។ លោកនេត្រភក្ត្រាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានមានប្រសាសន៍ថាព្រឹត្តិការណ៍នៅឆ្នាំនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដើម្បីលើកទឹកចិត្តដល់វិស័យឯកជនក៏ដូចជាសហគមន៍និងបុគ្គលនានាឱ្យរួមគ្នាស្វែងរកដំណោះស្រាយប្រកបដោយចីរភាពដើម្បីកាត់បន្ថយការបំពុលបរិស្ថានពីកាកសំណល់គ្រប់ប្រភេទជាពិសេសការខ្ជះខ្ជាយប្លាស្ទិក។ លោកភក្ត្រាមានប្រសាសន៍ថា“ ទិវាបរិស្ថានពិភពលោកក៏នឹងជំរុញ ឲ្យ រដ្ឋាភិបាល ឧស្សាហកម្ម សហគមន៍និងអ្នករាល់គ្នាចូលរួមរួមគ្នាដើម្បីស្វែងរកថាមពលកកើតឡើងវិញបច្ចេកវិទ្យាបៃតងការកែលម្អគុណភាពខ្យល់នៅក្នុងទីក្រុងតំបន់និងជុំវិញពិភពលោក” ។ ថ្ងៃនេះក៏ស្វែងរកការជំរុញទឹកចិត្តដល់ប្រជាជនទាំងអស់ឱ្យយល់ពីផលប៉ះពាល់នៃការបំពុលបរិស្ថាននិងសុខភាពនិងកាត់បន្ថយការបំពុលបរិស្ថានទាំងអស់គ្នា” ។ ទន្ទឹមនឹងនេះក្រុមយុវជនបរិស្ថាននិងអង្គការសង្គមស៊ីវិលកំពុងទទូចដល់រដ្ឋាភិបាលនិងសាធារណជនទូទៅឱ្យយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់អំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុខ្ជះខ្ជាយនិងធនធានធម្មជាតិដោយមិនចាត់ទុកពួកគេជាបញ្ហាប្រឈមដែលទាមទារដំណោះស្រាយភ្លាមៗ។ លោក សា ម៉ារី អនុប្រធានបណ្តាញយុវជនកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុគឺជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់សហគមន៍ពិភពលោករួមទាំងកម្ពុជាផងដែរ។​ ​ ​លោក​ មា៉រី មានប្រសាសន៍ថា“ កត្តាដែលរួមចំណែកដល់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុរួមមានទម្រង់ជាច្រើនដូចជាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើការថយចុះនៃធនធានធម្មជាតិនិងការកើនឡើងនៃការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់។ លោកបន្ថែមថាកម្ពុជាគួរតែចាត់វិធានការបន្ទាន់ដើម្បីការពារនិងស្តារព្រៃឈើឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាពក៏ដូចជាការពារទន្លេនិងធនធានធម្មជាតិដើម្បីទប់ស្កាត់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។  លោក ម៉ារី មានប្រសាសន៍ថាយុវជនដែលបង្កើតបានជាប្រទេសភាគច្រើនក៏ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការការពារបរិស្ថានផងដែរ។ លោកម៉ូរីមានប្រសាសន៍ថា“ នៅក្នុងបរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជាយើងចង់ ឲ្យ ប្រទេសកម្ពុជាចូលរួមចំណែកក្នុងការថែរក្សាភាពធន់នឹងបរិស្ថាននិងសម្របខ្លួនទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុតាមរយៈការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិជាពិសេសព្រៃឈើ” ។ ហើយយើងជំរុញនិងជំរុញការទាញយកថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យឡើងវិញហើយយើងមិនចង់ឃើញការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដែលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាននិងបង្កការបំពុលដូចជាការហូរទឹកកខ្វក់ចូលទៅក្នុងសមុទ្រជាដើម។ លោកស្រី ណុប ណាវី ជាវាគ្មិននៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃអាទិត្យដើម្បីអបអរសាទរទិវាបរិស្ថានពិភពលោកនៅរាជធានីភ្នំពេញមានប្រសាសន៍ថាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យសំខាន់ៗពីរគឺវិស័យសុខាភិបាលនិងកសិកម្ម។ លោក ស្ រីណាវី ប្រធានគំរោងអាកាសធាតុនិងបន្ស៊ាំនឹងអាកាសធាតុបានមានប្រសាសន៍ថា“ ការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុមានឥទ្ធិពលមកលើយើងគ្រប់គ្នាមនុស្សទាំងអស់ទទួលរងផលប៉ះពាល់ដូចជានៅពេលអាកាសធាតុក្តៅខ្លាំងវាធ្វើអោយយើងបែកញើសមានអារម្មណ៍មិនស្រួលនិងប៉ះពាល់ដល់ការងារឬការសិក្សារបស់យើង” ។ សកម្មភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប៊ីប៊ីស៊ី។ ហើយនៅរដូវវស្សាមានមូសជាច្រើនដែលបណ្តាលអោយមានជំងឺគ្រុនឈាមគ្រុនផ្តាសាយនិងជំងឺដទៃទៀត” ។ លោកស្រី បន្ថែមថា “ លើសពីនេះទៀតការប្រែប្រួលអាកាសធាតុក៏ជះឥទ្ធិពលដល់ជីវភាពរស់នៅដែរពីព្រោះប្រជាជនរបស់យើងភាគច្រើនពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្ម” ។ ដូច្នេះកង្វះទឹកប្រើក្នុងរដូវប្រាំងនិងទឹកជំនន់ក្នុងរដូវវស្សាអាចធ្វើ ឲ្យ ខូចខាតដល់ដំណាំហើយធ្វើ ឲ្យ ខាតបង់ប្រាក់កាស” ។ កញ្ញា[…]

យុវជនកម្ពុជាចង់ផ្លាស់ប្តូរនិងតំណាងឱ្យប្រជាសាស្រ្តបោះឆ្នោតយ៉ាងច្រើនប៉ុន្តែសកម្មភាពដែលកំពុងកើនឡើងរបស់ពួកគេក៏អាចធ្វើឱ្យយុវជនប្រឈមនឹងហានិភ័យផងដែរ។ WASHINGTON DC — ក្រុមអ្នកវិភាគនយោបាយបាននិយាយថាសកម្មជនយុវជនដែលផ្តល់ថាមពលដល់ប្រទេសកម្ពុជានិងចំនួនប្រជាជនវ័យក្មេងដែលជាអ្នកបោះឆ្នោតអាចក្លាយជាតួអង្គសំខាន់ក្នុងការបញ្ឈប់ការដើរថយក្រោយនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសនេះ។   “យុវជន យុវនារី អាយុក្រោម ៣០ ឆ្នាំមានចំនួន ៦៥ ភាគរយនៃប្រជាជនសរុប។ ពួកគេដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ពួកគេជាភ្នាក់ងារដើម្បីធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរនិងការផ្លាស់ប្តូរនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា” លោក សា ម៉ារី សហស្ថាបនិក និង អនុប្រធានបណ្តាញយុវជនកម្ពុជាបាននិយាយ។ លោកបានបន្តថា “ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនដែលកាន់អំណាចយូរមានទំនុកចិត្តលើសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការដកហូតគូប្រជែងនយោបាយទាំងអស់ដូចដែលបានធ្វើនៅមុនការបោះឆ្នោតទូទៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកក្កដា – វាមានការព្រួយបារម្ភអំពីចលនាអំណាចរបស់ប្រជាជននិងមិនត្រូវបានដោះស្រាយដោយកង្វះយន្តការត្រួតពិនិត្យដែលមានប្រសិទ្ធភាព។ លើចំនួនយុវជនដែលមិនស្រណុកសុខចិត្តនឹងការផ្លាស់ប្តូរ។“ លោកបានថ្លែងក្នុងកិច្ចពិភាក្សាក្រុមជំនាញនាពេលថ្មីៗនេះស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាដែលធ្វើឡើងនៅមជ្ឈមណ្ឌលស្តិនសុនក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនថា “ ឥឡូវនេះសូម្បីតែបន្ទាប់ពីពួកគេរំលាយគណបក្សប្រឆាំងក៏ដោយពួកគេព្យាយាមប្រើយុទ្ធសាស្ត្រជាច្រើនដើម្បីនាំប្រជាជនចេញ” ។ សកម្មជនយុវជនជាច្រើនឆ្នាំថ្មីៗនេះត្រូវបានគេអបអរសាទរដោយប្រជាប្រិយភាពកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិខណៈដែលការរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមនិងសង្គមស៊ីវិលរឹងមាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើឱ្យសកម្មជនលើកកម្ពស់បុព្វហេតុរបស់ពួកគេ។ អ្នកស្រី Courtney Weatherby អ្នកវិភាគការស្រាវជ្រាវនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅមជ្ឈមណ្ឌល Stimson បាននិយាយថាក្រុមយុវជនមិនទាន់ត្រូវបានរៀបចំឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីលើកកម្ពស់និងពង្រឹងសិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាដោយសន្តិវិធីដោយបន្ថែមថាពួកគេនឹងត្រូវការការបណ្តុះបណ្តាលនិងការគាំទ្របន្ថែមទៀត។ អ្នកស្រីបន្តថា “ រឿងមួយដែលយើងបានឃើញតាមរយៈអង្គការយុវជនជាច្រើនមានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺថាមានភាពរំជើបរំជួលខ្លាំងណាស់អំពីអ្វីដែលត្រូវធ្វើប៉ុន្តែសមត្ថភាពនៃការរៀបចំនិងការយល់ដឹងពីរបៀបដើម្បីបង្ហាញពីកង្វល់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពគឺជាអ្វីមួយដែលយុវជននៅទូទាំងពិភពលោក មិនត្រឹមតែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេដែលច្រើនតែតស៊ូជាមួយ” ។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “ សកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការផ្តល់ឱ្យយុវជនដែលចាប់អារម្មណ៍នឹងសកម្មភាពនយោបាយជាមួយនឹងសំណុំជំនាញដែលមានអត្ថប្រយោជន៍ដូច្នេះពួកគេអាចចូលរួមប្រកបដោយលក្ខណៈស្ថាបនាជាមួយរដ្ឋាភិបាលនិងជាមួយតួអង្គដទៃទៀតដែលអាកប្បកិរិយាដែលពួកគេព្យាយាមធ្វើឱ្យមានឥទ្ធិពល” ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាព្យាយាមគ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោតរបស់យុវជន ទោះយ៉ាងណាការអំពាវនាវនយោបាយណាមួយដល់អ្នកបោះឆ្នោតជាយុវជនឬយុទ្ធនាការយុវជនដែលអំពាវនាវឱ្យមានការវិលត្រឡប់ទៅកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពហុបក្សនៅកម្ពុជានឹងលឿនបើប្រៀបធៀបនឹងគណបក្សកាន់អំណាចដែលបានកំណត់។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុនសែនបានកាន់អំណាចអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ដោយប្រើកម្លាំងនិងការបំភិតបំភ័យប្រឆាំងនឹងគណបក្សប្រឆាំងគ្រប់គ្រងលើសាខាទាំងអស់របស់រដ្ឋាភិបាលនិងដោយគោរពនូវយន្តការគ្រប់គ្រងសង្គមដែលមានលក្ខណៈទូលំទូលាយដែលធានាបាននូវសំឡេងគាំទ្រភាគច្រើនលើកម្រិតភូមិនិងសង្កាត់។ វិធីសាស្ត្រគ្រប់គ្រងអ្នកបោះឆ្នោតទាំងនេះហាក់ដូចជាកំពុងធ្លាក់ចុះនៅអំឡុងពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៣ និងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ ២០១៧ នៅពេលដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានត្រឹមតែផ្តួលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិយ៉ាងចង្អៀតនៅក្នុងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត។ ការចូលរួមរបស់យុវជនក្នុងកំឡុងពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៣ នេះបើតាមអ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើនបានចូលរួមចំណែកកាត់បន្ថយសំឡេងភាគច្រើនរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅក្នុងរដ្ឋសភាពី ៩០ ទៅ ៦៨ កៅអី។ យោងតាមគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតអ្នកបោះឆ្នោតយុវជនដែលមានអាយុចន្លោះពី ១៨ ទៅ ៣០ ឆ្នាំតំណាងឱ្យ ៣៦ ភាគរយឬ ៣.៥[…]